Asbest, al sinds de oudheid populair

Asbest kent een lange geschiedenis en wordt al sinds duizenden jaren voor Christus gebruikt voor allerlei toepassingen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is asbest een natuurproduct. Asbest werd en wordt buiten Europa namelijk gewonnen als asbesthoudend gesteente. Het komt vooral voor in Rusland, Canada, China en Zuid-Amerika, maar wordt in mindere mate ook op andere plekken gevonden.

De geschiedenis van asbest

Vooral de Egyptenaren, Scandinaviërs en de Romeinen gebruikten asbest veelvuldig. In Egypte werd asbest vanaf al 3000 jaar voor Christus verwerkt in speciale asbestdoeken, waarmee ze hun farao's balsemden. Op die manier bleef het lichaam van een geliefde farao langer behouden. En net zoals de Egyptenaren, gebruikten de Romeinen asbest ook voor hun doden. De Romeinen echter vooral om de as van het vuur niet te laten vermengen met dat van de dode.

In Scandinavië ontdekte men dat asbest, vermengd met aardewerk, zeer geschikt was om hutten mee te herstellen en verstevigen. In het oude Rome waren het vooral de brandwerende eigenschappen van asbest die het materiaal erg populair maakten. Men gebruikte het onder meer voor lampenpitten in olielampen en straatverlichting. Asbest was het wondermateriaal om 'eeuwig brandende lonten' te creëren. Daarnaast werd asbest in soldatenkledij verwerkt, om zo geen vlam te vatten bij het gebruik van brandbommen.

Asbestindustrie komt op gang

De eerste echte asbestgroeve werd rond het jaar 0 op het Griekse eiland Evvovia aangelegd. In deze asbestgroeve spon men een vezelige asbestdraad, met als doel brandwerend textiel te maken. Het Griekse woord 'asbestos' ontstond in deze tijd. Dit woord staat voor weerstand tegen vuur en onvergankelijkheid, waarvan uiteindelijk ook het hedendaagse woord asbest is afgeleid.

Het duurde tot de industriële revolutie tegen het einde van de 19e eeuw voordat de productie van asbest echt goed op stoom kwam. Met dank aan de isolerende en brandwerende eigenschappen van asbest, bleek de vraag naar het materiaal in de bouw erg groot. Vooral het mengen van asbest met cement zorgde voor een goedkope, krachtige, duurzame en brandveilige verbinding. Dit materiaal stond destijds bekend als 'Eternit'. In de jaren 40 ontdekte men de toepassing van asbest in filters voor gasmaskers en sigaretten.

Tegenwoordig zijn er overigens binnen Europa sinds 2005 geen asbestmijnen meer. Buiten Europa wordt het onder meer in China, Brazilië, Zuid-Afrika, Australië en India nog steeds gewonnen.

Feiten en interessante informatie over asbest

Asbest komt in de natuur in verschillende vormen voor. Het zijn vooral de asbestvezels in gesteenten die het verschil maken. Deze vezels zijn onder te verdelen in twee groepen: spiraalvormig of recht. De spiraalvormige vezels staan bekend als 'chrysotiel'. In de volksmond noemt men deze vorm ook wel witte asbest. De rechte vezels zijn zeldzamer en komen voor als grijze, gele, bruine, groene en blauwe asbest.

In de bouw is vooral witte asbest toegepast. 90 procent van alle asbest bevat spiraalvormige vezels. 10 procent van de toepassingen bevatten bruine en blauwe asbest. Deze laatste twee varianten zijn meteen ook de gevaarlijkste soorten. Overigens is het na verwerking van het asbest met het blote oog niet meer te zien tot welke soort het hoort. De kleur van het ruwe asbest geeft een indicatie, maar voor uitsluitsel is een laboratoriumanalyse noodzakelijk.

Ontdekking van de gezondheidsrisico's van asbest

De gezondheidsrisico's van asbest zijn niet nieuw. Al in de eerste jaren na Christus ontdekte Plinius, een Romeinse natuurkundige, de schadelijke effecten van asbest. Slaven in de asbestmijnen kregen klachten aan luchtwegen en kampten met andere medische, aan asbest gerelateerde, problemen.

In Nederland werd asbest al vanaf de jaren 30 als schadelijk voor de volksgezondheid gezien. Het materiaal werd toen al tientallen jaren veelvuldig toegepast. Men zag het destijds vooral als beroepsrisico. Ziektes zoals stoflongziekte en asbestose werden erkend als direct gevolg van het werken met asbest. Dat asbest ook longkanker en andere nare ziekten tot gevolg had, kon men toen nog niet overzien.

Verbod op asbest

Vanwege de grote risico's die aan gebouwen met asbesthoudende materialen gepaard gaan, heeft de Nederlandse overheid besloten om asbestdaken per 2028 helemaal te verbieden. Asbest is namelijk vooral in daken terug te vinden. Het in voorraad houden en verwerken van asbest is bovendien al sinds 1994 verboden.